Allemaal Leerdammers (10)
De regel op deze bank maakt deel uit van het project “Allemaal Leerdammers” uit 2021. Op basis van gegevens uit de bevolkingsadministratie zijn bij de tien meest voorkomende bevolkingsgroepen een dichtregel, een kenmerkende spreuk of een voor die bevolkingsgroep typisch gezegde verzameld. Leerdammers uit één van die bevolkingsgroepen of uit een lokale vereniging hebben de teksten aangeleverd. Bedoeling van het project is om op een luchtige manier de diversiteit van de Leerdamse bevolking te duiden en de onderlinge nieuwsgierigheid te stimuleren.
Deze Bank
Naast de tien ”vreemde” talen is ook gekozen voor het aanbrengen van teksten in het Leerdams. Op vijf prominente plekken in Leerdam zijn deze dichtregels aangebracht. Geprobeerd is om de regel uit het gedicht aan te laten sluiten bij de plaats waar het gedicht is aangebracht.
De “èchte” Leerdammer
De oorsprong van Leerdam ligt rond het jaar 1000 toen zich de eerste bewoners zich vestigden rond de dam die in de Leede lag welke in de Linge uitmondde. Een agrarische nederzetting toen. Begin vijftiende eeuw kreeg Leerdam stadsrechten en vanaf die tijd namen handel en nijverheid een vlucht. De veiligheid van de stad bood bescherming aan tal van bewoners uit de omliggende regio. In de achttiende eeuw vestigden zich hier de glasfabriek en de houtfabriek.
De dichtregel
hoe we praote maor niks zeeje
Het gedicht
Het Verhaol
Uit onze daoge
Bij mekaor
Wel duuzend vraoge
Hoe we praote
Maor niks zeeje
Éége waorhede
Beleeje
Hoe we liepe
Hoe we laoge
Vol van minselijk
Misdraoge
Grôôtheidswaon
En geldingsdrang
Hoe we dochte
Da’ we wiste
Van de mins, die alles kon
Hoe we schrêêuwde
A’ we miste
A’ jezelf
Nie overwon
Da al ’t gêên
Waormee we leve
Op de daoge
In de nacht
Ons hêêl effe
Is gegeve
Erve voor ’t naogeslacht
Net als al de jaore
Die gewist zijn
En de daoge
Die onszelf zijn
Saomen onderdêêl
Van êên bestek zijn
En veul eerder al
Bedocht zijn
In vergetelheid
Gewist zijn
Gaon ok deuze
Leste daoge van ’t jaar
Da nieuw begon
Onder in verleje tije
Kyrir Eleison
De dichter
Arie Cornelis van Iterson (Leerdam -1934) is een groot liefhebber van cultuurgeschiedenis en taal. Hij is lid van de Stichting Streektaal Alblasserwaard – Vijfheerenlanden. Voor het kwartaalblad “De Mauwerd” van deze Stichting maakte hij gedichten in het Leerdams dialect.
Arie was vele jaren stadsgids in Leerdam en hij kreeg de eerste stadsrechtenprijs van Leerdam (2006).